💚ایران مطلب 💚 خانواده و زندگی💚زناشویی- آشپزی و تغذیه- کودکان و والدین- آرایش و زیبایی- روانشناسی- اسرار خانه داری- رازهای موفقیت- دنیای مد- دکوراسیون- هنر در خانه- روابط عاطفی

تعریف یبوست: تعاریف مختلفی برای یبوست وجود دارد اما رایج ترین آن، خروج سخت مدفوع یا کاهش دفعات دفع به کمتر از سه بار در هفته است. تقریبا همه افراد یبوست را در طول زندگی )به ویژه در هنگام سفر یا افزایش استرس( تجربه می کنند، اما اگر یبوست بیش از دو هفته به طول بیانجامد، به آن “یبوست مزمن” گفته می شود.

علائم و نشانه ها: علائم رایج یبوست شامل موارد زیر است که یک فرد ممکن است یک یا چند علامت را هم زمان تجربه کند: دفع کمتر از سه بار در هفته، مدفوع سفت و سنگین، زور زدن هنگام دفع، احساس دفع ناکامل، نفخ شکم، احساس وجود انسداد در قسمت انتهایی روده، استفاده از روش های کمکی برای دفع مانند فشار دادن شکم با دست یا استفاده از انگشت برای خروج مدفوع.

علائمی که در بالا گفته شد طیف وسیعی از علائم هستند که تجربه هر کدام از آنها برای حداقل دو هفته می تواند مطرح کننده یبوست باشد و نیاز به انجام اقدامات لازم دارد.

علل یبوست: یبوست می تواند علل مختلفی داشته باشد که شایع ترین آن مصرف کم آب و فیبرهای غذایی در رژیم روزانه می باشد. آب و فیبر باعث نرم و حجیم شدن مدفوع و خروج آسان آن از روده ها می شوند. از سایر علل یبوست می توان به کم تحرکی اشاره کرد زیرا تحرک باعث بهبود خون رسانی به سیستم گوارشی، تقویت ماهیچه های دستگاه گوارش و در نتیجه حرکت بهتر روده ها می شود. مقاومت در برابر اجابت مزاج که بیشتر در هنگام سفر یا در اماکن عمومی و مهمانی ها رخ می دهد نیز می تواند روند حرکت طبیعی روده ها را مختل کند و باعث یبوست گردد. استرس زیاد با کند کردن حرکات دستگاه گوارش می تواند منجر به یبوست شود. سایر علل یبوست عبارتند از: مصرف زیاد لبنیات، مصرف بیش از حد ملین ها، قرص آهن و کلسیم، مخدرها، محلول های ضداسید معده حاوی کلسیم یا آلومینیوم، سندرم روده تحریک پذیر(IBS)، اختلال در عملکرد سیستم عصبی دستگاه گوارش، حاملگی، سرطان روده بزرگ، بیماری های زمینه ای نظیر کم کاری تیروئید، پارکینسون، آلزایمر، افسردگی، افزایش سن و کم خوابی.

علائمی که لازم است با مشاهده آنها به پزشک مراجعه کنید: دیدن خون در مدفوع، شروع یبوست به صورت یک مشکل جدید (که با تغییر سبک زندگی و نوع تغذیه بهبود نیابد)، کاهش وزن بدون علت مشخص، درد شدید در هنگام حرکات روده، ادامه یبوست بیش از دو هفته، تغییر واضح در سایز، ظاهر و قوام مدفوع، درد شدید شکم و عدم خروج گاز و مدفوع (سه علامت آخر می توانند نشانه انسداد روده باشند و نبایستی تنها یبوست قلمداد شوند).

پیشگیری از یبوست: مصرف کافی فیبرهای غذایی شامل سبزیجات، میوه ها، غلات کامل (Whole Grains) و حبوبات، کاهش مصرف لبنیات، گوشت قرمز و غذاهای فرآوری شده نظیر سوسیس و کالباس، کاهش مصرف کافئین (که باعث کاهش آب بدن می شود)، پاسخ سریع به اجابت مزاج، ایجاد برنامه منظم در اجابت مزاج (ترجیحا بعد از وعده های غذایی)، کاهش استرس و تحرک بدنی برای حداقل ۳۰ دقیقه در روز (مانند پیاده روی).

عوارض یبوست: از شایع ترین عوارض یبوست می توان به شقاق (Anal Fissure) و هموروئید اشاره کرد. شقاق ایجاد درد شدید و تیز بعد از اجابت مزاج می کند که پس از حدود ۱۵ دقیقه شدت آن کمتر می شود. درمان شقاق، درمان علت زمینه ای آن یعنی یبوست است. علامت مشخصه هموروئید نیز خروج قطره قطره خون روشن در انتهای اجابت مزاج می باشد. سایر عوارض یبوست عبارتند از: احتباس مدفوع در روده ها و عدم خروج آن و بیرون زدگی مخاط انتهایی مقعد (به تدریج در اثر زور زدن).

اقدامات تشخیصی: پس از انجام معاینات معمول توسط پزشک و بر اساس شرح حال و شدت علائم بیمار، ممکن است موارد زیر برای بررسی علت یبوست درخواست گردند: آزمایش خون، بررسی مخاط روده ها به روش آندوسکوپی (رکتوسیگموئدوسکوپی یا کولونوسکوپی)، بررسی چگونگی حرکت مواد غذایی در روده ها با بلعیدن یک کپسول دوربین دار وانجام تصویربرداری به کمک ماده ی حاجب در زمان تخلیه روده ها.

درمان یبوست: اگر با وجود انجام اقدامات کافی جهت پیشگیری، یبوست ادامه یافت و علائم خطر (که قبلا ذکر شد) بروز نمود، باید به پزشک مراجعه کنید. در موارد خفیف و بدون وجود علائم خطر می توان از درمان های زیر بهره جست: افزایش مصرف آب (ترجیحا گرم در صورتی که محدودیت مصرف مایعات ندارید)، افزایش مصرف فیبر (مانند سبزیجات با برگ سبز، خیار و کیوی)، افزایش فعالیت فیزیکی و درمان های طبیعی نظیر انواع آلو، لواشک، انجیر. اگر هیچ یک از این درمان های طبیعی موثر نبود می توانید با مشورت با دکتر داروساز برای مدت کوتاهی از ملین هایی که بدون نسخه (OTC) در دسترس هستند، استفاده نمایید.

 

دکتر هما سعادتی

متخصص طب اورژانس

انتهـــــــــــــــــــــــــای پیــــــــــــــــــــــــــام