💚ایران مطلب 💚 خانواده و زندگی💚زناشویی- آشپزی و تغذیه- کودکان و والدین- آرایش و زیبایی- روانشناسی- اسرار خانه داری- رازهای موفقیت- دنیای مد- دکوراسیون- هنر در خانه- روابط عاطفی

 یکی از شایع ترین دلایل دردهای کمر و گردن، فتق یا بیرون زدگی دیسک بین مهره ای یا به زبان رایج «دیسک» می باشد. برخی موارد دیسک با استراحت، فیریوتراپی و درمان دارویی بهبود می یابند، ولی در بسیاری از موارد درمان های فوق موثر واقع نمی شوند و فرد بیمار نیاز به جراحی پیدا می کند. در گذشته درمان رایج دیسک، عمل جراحی باز بود که به علت طول دوره درمان و عوارض بالقوه آن، بسیاری از بیماران از انجام آن واهمه داشتند. امروزه خوشبختانه با پیشرفت تکنولوژی، روشهای جدید غیرتهاجمیبه صورت عمل سرپایی و موضعی و بدون نیاز به بیهوشی در درمان دیسک کمر و گردن رایج گشته اند که در این شماره به معرفی برخی از آنها می پردازیم.

فتق یا بیرون زدگی دیسک بین مهره ای: دیسک بالشتک نرمی است که بین مهره های ستون فقرات قرار می گیرد و اجازه می دهدمهره ها روی هم بلغزند و فشارهای وارده به ستون فقرات تعدیل شوند. قسمت داخلی دیسک حالت ژلاتینی و لایه خارجی حالت لاستیکی و انعطاف پذیر دارد. اگر فشار وارده بر ستون فقرات زیاد باشد، بیرون زدگی دیسک اتفاق می افتد. در این حالت بخش ژلاتینی دیسک از جایخود بیرون می زند که به آن فتق دیسک (Disc Herniation) گفته می شود. در موارد شدیدتر، ممکن است دیسک پاره شود که علائم شدیدتری ایجاد می کند. بیرون زدگی دیسک باعث ایجاد فشار بر عصب هایی می شود که از نخاع خارج می شوند. این عصب ها وظایف مختلفی دارند. مثلا تمام حس درد و لامسه دستها، پاها و سایر قسمتهای بدن از طریق این اعصاب به مغز مخابره می شود. فشار دیسک بر این اعصاب می تواند وظایف این عصب ها را مختل کند یا ایجاد درد، عوارض حسی (خواب رفتن، سوزن سوزن شدن، بیحسی) و عوارض حرکتی نماید. فتق یا پارگی دیسک بیشتر در مهره های کمر و پس از آن در مهره های گردن اتفاق می افتد.

روشهای غیر تهاجمی در درمان دیسک: تزریق کورتیکوستروئید در نخاع (ٍEpidural Corticosteroid Injection):دلیل اصلی درد دیسک فقط فشار وارده بر نخاع نیست، بلکه این فشار ایجاد التهاب شدیدی در اطراف عصب می کند که باعث ایجاد درد می گردد. اگر داروهای کورتیکوستروئید در اطراف عصب تحت فشار تزریق شوند، می توانند باعث کاهش التهاب در ناحیه مبتلا و در نتیجه کاهش محسوس درد گردند. با کاهش درد، انجام حرکات فیزیوتراپی ممکن می گردد و با انجام این تمرینات و تصحیح وضعیت قرارگیری کمر و گردن بیمار، ممکن است دیسکی که بیرون زده تا حدی به جای خود برگردد و بدن فرصت ترمیمدیسک را پیدا نماید. برای انجام این تزریق بدون برش دادن پوست و رسیدن به نخاع، لازم است که پزشک متخصص از ابزاری استفاده نماید که از روی پوست، نخاع را مشاهده نماید. خوشبختانه تکنولوژی این امر را میسر کرده است. با استفاده از نوعی ابزار تصویربرداری به نام فلوروسکوپی، جراح می تواند ستون فقرات بیمار و بافت های اطرافش را به خوبی مشاهده نماید. در یک عمل کوتاه سرپایی و با استفاده از بیحسی موضعی، جراح داروی کورتیکوستروئید را در بخشی از نخاع موسوم به فضای Epidural تزریق می نماید. درد این روش بسیار کم وقابل تحمل بوده و کل عمل در کمتر از ده دقیقه انجام می پذیرد. بیمار نیز پس از کنترل علائم حیاتی مرخص می شود. بهبود درد معمولا به سرعت اتفاق می افتد و بسیاری از بیماران ظرف یکی دو روز به سرکار خود بازمی گردند. اگر درد و سایر علائم بیمار کاهش یابند، ممکن است تزریق یک یا دو بار دیگر به فواصل دو هفته ای تکرار گردند. ترزیق بیش از سه بار توصیه نمی شود. در بیمارانی که هیچ گونه تخفیفی در درد نداشته اند نیز تزریق دوم توصیه نمی گردد.

درمان دیسک با لیزر یا PLDD (Percutaneous Laser Disc Decompression): این عمل روشی شناخته شده در درمان دیسک است که اولین بار حدود سی سال پیش انجام گردید. اساس درمان بر کاهش فشار (Decompression) دیسک بیرون زده بر روی نخاع و برگرداندن آن به جای خود است. در شرایطی مشابه روش قبلی (درمان سرپایی و با بیحسی موضعی)، جراح از دستگاه فلوروسکوپی استفاده کرده، از طریق یک سوزن بلند پرتو ظریفی از لیزر را به داخل بخش ژلاتینی دیسک هدایت می نماید. این امر باعث ایجاد یک حرارت کنترل شده در دیسک می شود که باعث تبخیر مایعات داخل دیسک تا حد مورد نیاز می گردد. تبخیر مایعات،ایجاد خلا در دیسک کرده، باعث جمع شدن و به داخل کشیده شدندیسک و برداشته شدن فشار از روی نخاع می شود. به علاوه اثر حرارتی ممکن است باعث ترمیم و دوخته شدن لایه خارجی دیسک گردد. این عمل نیز در کمتر از نیم ساعت انجام می شود و کاهش علائم به سرعت اتفاق می افتد. بیشتر افراد در کمتر از چند روز به سرکار خود باز می گردند. نتایج یک تحقیق ۱۲ ساله بر روی ۵۱۸ بیمار که در یک ژورنال معتبر پزشکی به چاپ رسید، نشان می دهد که این روش بین ۷۵ تا ۸۹ درصد موفقیت را در این دوره طولانی نشان داده است و درصد عوارض کمتر از یک درصد بوده است. این روش مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) می باشد.

اوزون تراپی: اوزون گاز اکسیژنی است که از سه ملکول اکسیژن تشکیل شده است. این گاز خاصیت ترکیبی شدیدی با مواد داخل بخش ژلاتینی دیسک دارد. در روشی مشابه موارد فوق و از طریق یک سوزن بلند، این گاز به داخل دیسک تزریق می شود. این امر باعث تبخیر مایعات داخل دیسک، جمع شدن و به داخل کشیده شدن دیسک و برداشته شدن فشار از روی نخاع می گردد.

تزریق دیسکوژل (Discogel): در این روش ماده ای خاص با روشی مشابه به داخل دیسک تزریق می گردد. این ماده با ژلاتین ترکیب شده و آن را تقریبا از حالت جامد در می آورد. در نتیجه امکان خروج دیسک و عود فتقبه حداقل می رسد. انجام گسترده این روش نیاز به تحقیقات بیشتر دارد.

در خاتمه باید خاطر نشان کرد که تشخیص این که کدام یک از این روشها برای بیمار مناسب تر است، باید توسط پزشک جراح اعصاب، ارتوپد یا متخصص درد (Anesthesiologist)انجام گردد. با انجام این روشها، تصحیح قرارگیری وضعیت کمر و گردن و انجام فیزیوتراپی و تمرینات مناسب ورزشی می توان بسیاری از موارد حاد و مزمن دیسک کمر و گردن را درمان کرد و از انجام عمل جراحی باز تا حد امکان اجتناب ورزید.