💚ایران مطلب 💚 خانواده و زندگی💚زناشویی- آشپزی و تغذیه- کودکان و والدین- آرایش و زیبایی- روانشناسی- اسرار خانه داری- رازهای موفقیت- دنیای مد- دکوراسیون- هنر در خانه- روابط عاطفی

وظیفه دیسک بین مهره ای چیست؟ دیسک بالشتکی نرم است که بین مهره های ستون فقرات قرار می گیرد و اجازه می دهد که مهره های استخوانی روی هم بلغزند ونیز همانند کمک فنر ضربات و فشارهای وارده به ستون فقرات را تعدیل می کند. اگر بین مهره های استخوانی دیسک وجود نداشت، ما نمی توانستیم به راحتی کمر و گردن خود را به جلو و عقب خم کنیم و یا به طرفین بچرخانیم. بخشی از ساختمان دیسک که حالت غضروف مانند دارد، به آن اجازه می دهد که با تغییر شکل خود فشار وارده را تحمل نماید. دیسک های ناحیه گردنی نازکتر هستند، و دیسک های ناحیه کمر ضخیم تر می باشند.

بیرون زدگی دیسک بین مهره ای چگونه اتفاق می افتد؟ اگر فشار وارده بر ستون فقرات بیشتر از حدی باشد که دیسک های بین مهره ای بتوانند با تغییر شکل خود آن را تعدیل کرده و تحمل نمایند، بیرون زدگی دیسک اتفاق می افتد. در این حالت بخشی از دیسک از جایگاه طبیعی خود بیرون می زند که به آن فتق دیسک (Disc Herniation) گفته می شود. البته در موارد شدیدتر، دیسک ممکن است پاره شود که علائم شدیدتری ایجاد می کند. بیرون زدگی دیسک باعث ایجاد فشار بر عصب هایی می شود که از نخاع خارج می شوند. این عصب ها وظایف مختلفی دارند. مثلا تمام حس درد و لامسه دستها، پاها و سایر قسمتهای بدن از طریق این اعصاب به مغز مخابره می شود. فشار دیسک بر این اعصاب می تواند وظایف این عصب ها را مختل کرده، ایجاد درد و یا عوارض حسی و حرکتی نماید.

آیا علائم دیسک فقط در محل بیرون زدگی احساس می شود؟ خیر. علائم دیسک ممکن است بسیار دورتر از محل فتق دیسک حس گردد. به عنوان مثال عصب سیاتیک که بلند ترین عصب بدن است، عمدتا از مهره های چهارم و پنجم کمر شروع می شود و به نواحی مختلفی از باسن، ران، زانو، ساق و پا می رود و بسیاری از وظایف حسی – حرکتی این مناطق را کنترل می نماید. حالا اگر فردی دچار بیرون زدگی دیسک بین مهره های چهارم و پنجم کمر و نیز دیسک بین مهره پنجم کمر و مهره اول خاجی (Sacral) گردد، ممکن است علائم مختلفی را در باسن، ران، ساق و پا تجربه نماید. پس اگرچه محل مشکل در کمر است، علائم ممکن است در کف پا بروز نمایند.

علائم فتق دیسک بین مهره های گردن: خواب رفتن، سوزن سوزن شدن، بیحسی، احساس ضعف در دستها، مچ و آرنج، به همراه درد و یا سوزش ناحیه ای گردن، شانه و بازو همگی ممکن است اتفاق بیافتند.

علائم فتق دیسک بین مهره های کمر و خاجی: خواب رفتن، سوزن سوزن شدن و بیحسی در کف، مچ و ساق پا، ران و باسن به همراه احساس ضعف، گرفتگی و درد در یک یا هر دو پا به خصوص در هنگام ایستادن یا راه رفتن طولانی مدت می توانند ایجاد گردند. درد ناحیه پایین کمر نیز معمولا جزو اولین علائم است که می تواند یکطرفه یا دو طرفه باشد و یا در وسط کمر حس شود. اگر دیسک کمر درمان نشود، ممکن است اعصاب عمقی تر که به مثانه و روده ها عصب رسانی می کنند نیز تحت فشار قرار گیرند. درگیری این اعصاب می تواند باعث علائمی نظیر احساس فوریت در دفع ادرار، بی اختیاری ادرار و مشکلات حرکتی در دستگاه گوارش گردند.

تشخیص: اساس تشخیص بیرون زدگی دیسک شرح حال و معاینه دقیق بیمار توسط پزشک می باشد. با این حال برای اطمینان از تشخیص و رد سایر علل ممکن مانند تنگی کانال نخاع یا وجود تومور، پزشکان معمولا درخواست تصویربرداری به روش MRI می نمایند. MRI نه تنها به تایید تشخیص کمک می نماید، بلکه شدت بیرون زدگی دیسک را هم تعیین می نماید. با داشتن این اطلاعات پزشک می تواند طرح درمانی مناسب برای بیمار را انتخاب نماید.

درمان های غیرجراحی: بیشتر موارد بیرون زدگی دیسک با استراحت، محدودیت برخی حرکات و فعالیتها و درمان های غیرجراحی التیام می یابند. در مرحله حاد بروز دیسک گاهی استراحت مطلق لازم است. بهتر است که تخت بیمار نرم نباشد، به پشت و یا به پهلو بخوابد و از خم شدن و برداشتن بار بیش از دو پاوند، بالا رفتن از پله و هرگونه فعالیت سنگین خودداری نماید. مسکن ها، شل کننده های عضلانی و داروهای ضدالتهاب معمولا به کار برده می شوند. کمپرس سرد و ژل های خنک کننده در چند روز اول و برای رفع گرفتگی عضلات کمر و گردن مفیدند، ولی نباید هر بار بیش از بیست دقیقه به کار برده شوند. پس از رفع اسپاسم و گرفتگی عضلات، به کار بردن  حرارت ملایم مثلا با کمک تشک حرارتی می تواند کمک کننده باشد. تمرینات کششی که با دستور پزشک و یا فیزیوتراپیست انجام گردند نیز می توانند به بهبودی کمک نمایند. هدف نهایی باید تقویت عضلات گردن، کمر و شکم و اصلاح وضعیت ایستادن، راه رفتن و نشستن باشد.

جراحی دیسک: درصد کمی از بیماران که درمان های فوق در آنها موثر نیست، نیاز به جراحی پیدا می کنند. در برخی موارد قسمت های بیرون زده دیسک که روی اعصاب مجاور فشار وارد می کنند، توسط جراحی برداشته شده و دیواره دیسک ترمیم می گردد. در یک روش نوین عمل دیسک موسوم به PLDD، یک سوزن از راه پوست وارد دیسک گشته و حرارت به کمک لیزر و از طریق این سوزن به دیسک آسیب دیده می رسد. در نتیجه دیسک کوچک شده و فشار از روی اعصاب مجاور برداشته می شود. این روش که مورد تایید FDA بوده و بدون نیاز به جراحی باز و بیهوشی کامل انجام می گردد، نتایج رضایت آمیزی را در بیشتر بیماران نشان داده است. در بعضی موارد خاص مثلا بیماران با دیسک پاره شده در ناحیه گردن، ممکن است کل دیسک برداشته شده و دو مهره مجاور توسط پروتز فلزی به هم پیوند گردند.