💚ایران مطلب 💚 خانواده و زندگی💚زناشویی- آشپزی و تغذیه- کودکان و والدین- آرایش و زیبایی- روانشناسی- اسرار خانه داری- رازهای موفقیت- دنیای مد- دکوراسیون- هنر در خانه- روابط عاطفی

مواد میکروب کش که برای ضد عفونی کردن دستها به کار می روند و به نام Hand Sanitizer شناخته می شوند، به صورت اولیه برای استفاده در سیستم های بهداشتی درمانی به بازار آمدند، اما در سال های اخیر در محیط های خارج بیمارستانی نظیر فروشگاه ها، محیط های کاری و نیز در جهت مصارف شخصی به خصوص توسط خانم ها کاربرد پیدا کرده اند . سوال اساسی اینجاست که در چه مواردی باید از این مواد استفاده کنیم و یا در چه شرایطی بهتر است از آنها استفاده نکنیم.

مواد میکروب کش برای از بین بردن میکروب ها طراحی شده اند، ولی حتی اگر تبلیغات تجاری روی بعضی از آنها را که ادعا می کنند ۹۹/۹۹ درصد میکروب ها را می کشند بپذیریم، این مواد بازهم بر دو دسته از میکروب ها بی اثرند : ۱) اسپور یا هاگ باکتری ها ۲) باکتری های جهش یافته که به این مواد مقاوم هستند. ممکن است در ابتدا به نظر برسد که یک صدم درصد چه اهمیتی دارد وقتی ۹۹/۹۹ درصد میکروبها از بین می روند، ولی متاسفانه این تفکر نادرست است. میکروب ها برای بقا و رشد و تکثیر نیازمند گرما، رطوبت و منابع غذایی می باشند و مهم ترین عاملی هم که می تواند رشد آنها را محدود و کنترل کند کمبود منابع غذایی می باشد. در شرایط طبیعی، مثلا از هزار باکتری روی سطح دست انسان ۹۹۹ عدد از آن ها معمولی می باشند و مقاومتی به مواد میکروب کش ندارند و فقط یکی از آنها به این مواد مقاوم است. ولی این میکروب به کمبود آب و غذا مقاوم نیست و در شرایطی رقابتی با سایر میکروب ها برای آب و غذا به تعادل رسیده است. در حقیقت، این نسبت یک به ۹۹۹ فرضی در طول صدها یا هزاران سال در طبیعت ثابت بوده است. حال وقتی ما میکروب کش را روی دستمان استفاده می کنیم، باکتری های معمولی را میکشیم و تنها آن تعداد کوچک و مقاوم را باقی می گذاریم و چون همه رقبا یعنی باکتری های معمولی از بین رفته اند، حالا در وفور منابع غذایی باکتری های مقاوم به راحتی و به سرعت تکثیر می یابند . حالا پس از مدتی ۱۰۰۰ عدد باکتری مقاوم به مواد میکروب کش در روی دست ما رشد میکنند ! در حقیقت ما با استفاده بی رویه از مواد میکروب کش، تعادل طبیعی هزاران ساله را به نفع میکروب های مقاوم تغییر می دهیم که می تواند بسیار خطرناک باشد. در مورد اسپور یا هاگ باکتری ها هم اصولا فقط حرارت بسیار بالا (حدود ۱۴۰ درجه سانتی گراد) و یا مواد میکروب کش صنعتی و قوی ممکن است آنها را از بین ببرند و Hand Sanitizer روی آنها کاملا بی اثر است .

حال سوال اینجاست که در شرایط معمولی مصرف مواد میکروب کش بهتر است یا آب و صابون ؟ شستشوی اصولی دست ها با آب و صابون اگر در حدود ۲۵ تا ۳۰ ثانیه انجام گردد و تمام چین های دست ها را پوشش دهد، با ایجاد حالت لغزندگی قسمت عمده میکروب ها اعم از مقاوم، غیر مقاوم و هاگ باکتری ها را از روی دست ها می شوید و بر می دارد .

هدف اصلی در شستشوی دست ها برداشتن کل میکروب ها از روی دست ها و اصطلاحا استریل کردن آنها نیست، بلکه هدف به حداقل رساندن تعداد میکروبها با حفظ تعادل طبیعی بین آنهاست. در این صورت رقابت طبیعی بین میکروب ها به انواع مقاوم اجازه نمی دهد که بی رویه رشد نمایند و سیستم ایمنی بدن ما هم می تواند با آن تعداد محدود میکروب های مقاوم مبارزه نماید و آنها را از بین ببرد. پس برای افراد عادی که در مراکز بهداشتی درمانی کار نمی کنند و یا برای استفاده روزمره در هر شرایطی که دسترسی به آب و صابون وجود دارد، بهتر است از این روش استفاده شود و اگر آب و صابون در دسترس نیست، از مواد میکروب کش استفاده گردد و در اولین فرصت که امکان حاصل گردید باید دست ها را با آب و صابون شست. امروزه Hand Hygiene یا شستشوی دست ها به عنوان یکی از خطوط اولیه پیشگیری و کنترل بیماری ها توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) و مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها در آمریکا (CDC) توصیه می گردد، در حالیکه این تاکید در استفاده از مواد میکروب کش برای بهداشت دست ها توسط عموم دیده نمی شود. از این رو، اگرچه استفاده از مواد میکروب کش برای دست ها در شرایط خاص و محیط های بهداشتی درمانی کاربرد خاص خود را دارند، بهتر است که در سایر موارد و در صورت امکان از آب و صابون برای شستشوی دست ها استفاده گردد.

دکتر فرزاد فهیم تاش

انتهـــــــــــــــــــــــــای پیــــــــــــــــــــــــــام