💚ایران مطلب 💚 خانواده و زندگی💚زناشویی- آشپزی و تغذیه- کودکان و والدین- آرایش و زیبایی- روانشناسی- اسرار خانه داری- رازهای موفقیت- دنیای مد- دکوراسیون- هنر در خانه- روابط عاطفی

در شماره گذشته در مورد سه گروه اصلی اختلالات اضطرابی شامل اختلال اضطراب فراگیر، اختلال هراس  و انواع اختلالات ترس توضیح دادیم. در این مقاله در مورد عواملی که ممکن است خطر ابتلا به اختلالات اضطرابی را افزایش دهند و روشهای درمان آنها صحبت خواهیم کرد.

محققان بر این باورند که هم عوامل ژنتیکی و هم عوامل محیطی می توانند در بروز و تشدید اختلالات اضطرابی موثر باشند. عواملی که به طور کلی ممکن است در بروز این اختلالات نقش داشته باشند عبارتند از:

برخوردهای تربیتی نادرست والدین و اطرافیان نزدیک با مشکل خجالتی بودن و یا ترس این کودکان از افراد غریبه و مکان های ناآشنا در دوران کودکی.

مواجهه با شرایط سخت زندگی و محیط پر از استرس پیرامون در دوران خردسالی (این عامل در دوران بزرگسالی نیز ممکن است باعث بروز اختلالات اضطرابی در افراد مستعد گردد).

سابقه مثبت فامیلی از وجود اختلالات اضطرابی در اقوام درجه اول.

برخی از بیماریها نظیر پرکاری غده تیروئید و نامنظمی ضربان قلب (Arrhythmia)، مصرف برخی از داروها و مواد روانگردان و مصرف زیاد کافئین نیز ممکن است باعث ایجاد یا تشدید اختلالات اضطرابی گردند.

این اختلالات به طور کلی با کمک دارو، روان درمانی یا استفاده از هر دو این روشها به طور همزمان درمان می گردند. در اینجا به برخی از این روشها اشاره می کنیم.

رفتاردرمانی شناختی (Cognitive Behavioral Therapy) یا CBT: در این روش به افراد مبتلا می آموزند که چگونه به شکل متفاوتی فکر کنند، رفتار نمایند و به موقعیت ها و اشیائی که باعث ایجاد اضطراب در آنها می شوند، واکنش نشان دهند. این روش همچنین می تواند در آموزش مهارت های اجتماعی به افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی به خصوص کسانی که دچار اختلال هراس اجتماعی هستند، کمک شایانی نماید. درمان افرادی که دچار اختلال هراس یا اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder) هستند، به کمک CBT و با دو روش شناخت درمانی (Cognitive Therapy) و مواجهه درمانی (Exposure Therapy) انجام می پذیرد. در روش شناخت درمانی به این افراد آموزش داده می شود که افکار غیرمفید و نادرستی را که زمینه ساز هراس و اضطراب ایشان می شوند، شناسایی بکنند و آنها را به چالش بکشند و سپس به آنها می آموزند که چگونه با این افکار مبارزه کنند و آنها را تبدیل به افکار عادی نمایند. در روش مواجهه درمانی به افراد مبتلا کمک می شود که با ترس هایشان مواجه شوند و آنها را به آرامی در فعالیت هایی که قبلا از آنها پرهیز می کرده اند، روبرو می نمایند. این روش گاهی به همراه تمرینات آرامش بخشی (Relaxation Exercises) انجام می گردد. روش های شناخت درمانی و مواجهه درمانی ممکن است بسته به شدت اضطراب فرد مبتلا، به تنهایی یا به صورت همزمان در درمان مورد استفاده قرار گیرند. CBT همچنین ممکن است به صورت انفرادی یا به شکل گروه درمانی (در افرادی که مشکل مشابهی دارند) انجام پذیرد. افراد در این گروه ها موظفند تکالیفی را برای جلسه بعد انجام دهند.

داروها باعث بهبود کامل اختلالات اضطرابی نمی شوند، بلکه باعث تخفیف اضطراب و سایر علائم در افراد مبتلا می گردند. داروها معمولا توسط پزشک معالج اولیه یا روانپزشک (Psychiatrist) تجویز می گردند، ولی در برخی از ایالت های آمریکا روانشناسانی (Psychologists) هم که آموزش لازم را دیده اند، می توانند دارو تجویز نمایند. داروهای اصلی شامل داروهای ضداضطراب (Anti-Anxiety)، داروهای ضدافسردگی (Antidepressants) و داروهای کاهش دهنده علائم فیزیکی اضطراب موسوم به بتابلاکرها (Beta-Blockers) هستند.

این داروها برای کنترل و کاهش علائم اصلی اضطراب نظیر حملات ترس (Panic Attacks) و ترس و نگرانی شدید به کار می روند. از معروف ترین این داروها می توان به گروه بنزودیازپین ها (Benzodiazepines) اشاره کرد. این داروها تاثیرات مناسبی در کنترل علائم مبتلایان دارند و بسیاری از پزشکان تمایل دارند که از آنها در خط اول درمان استفاده نمایند. با وجود اثرات مثبت این داروها، مصرف درازمدت آنها توصیه نمی شود. زیرا از یک سو افراد به این داروها تحمل (Tolerance) پیدا می کنند و اثرپذیری دارو در ایشان کاهش می یابد و در درازمدت نیاز به مصرف دوزهای بالاتری پیدا می نمایند، و از سوی دیگر برخی از بیماران ممکن است به این داروها وابسته گردند. از این رو پزشکان معمولا این داروها را برای دوره های کوتاه مدت و همراه روش های روان درمانی که پیشتر ذکر شد، استفاده می نمایند. در صورت استفاده، نباید این داروها را ناگهان قطع کرد، زیرا افراد دچار علائم قطع دارو (withdrawal) و برگشت شدید اضطراب و ترس می گردند. به همین دلیل مصرف این داروها را باید با نظر پزشک و به صورت تدریجی کاهش داد و سپس قطع کرد. داروی دیگری که به عنوان ضداضطراب تجویز می گردد، بوسپیرون (Buspirone) است که به گروه داروهای ضداضطراب تعلق ندارد و معمولا در درمان مبتلایان به اضطراب مزمن به کار برده می شود.

هدف از مصرف این داروها در اختلالات اضطرابی کنترل افسردگی نیست، بلکه این داروها با تاثیرات خاص در مغز باعث تغییرات مثبت در خلق و خو و کاهش استرس می شوند. پزشکان ممکن است نیاز داشته باشند که دو سه داروی مختلف را آزمایش نمایند، تا داروی مناسب یک فرد را بیابند. از سوی دیگر، این داروها برای اثربخشی نیاز به زمان بیشتری در مقایسه با داروهای ضداضطراب دارند. بیشتر داروهای این گروه نیز نباید ناگهان قطع شوند.

اگرچه این داروها اغلب در درمان فشار خون و بیماری های قلبی به کار می روند، ولی اثرات بسیار مفیدی در کنترل علائم فیزیکی مبتلایان به اختلالات اضطرابی شامل افزایش ضربان قلب، لرزش و سرخ شدن چهره دارند. این داروها معمولا برای دوره های کوتاه به کار می روند و یا می توان از آنها به عنوان پیشگیری (در موقعیت های قابل پیش بینی) استفاده کرد.

در خاتمه لازم به ذکر است که انتخاب درمان مناسب باید توسط پزشک یا فرد درمانگر و با همکاری بیمار انجام پذیرد و معمولا بهتر است بیش از یک روش درمانی مورد استفاده قرار گیرد. امروزه تمایل پزشکان به استفاده از روش های گروه درمانی و تکنیک های کنترل استرس (Stress Management Techniques) در کنار درمان های دارویی افزایش یافته است.